فرآیند تولید کنسانتره شفاف از میوه

ماده خام :

آلبالو، سیب، انگور و انار مواد خام اصلی برای تولید کنسانتره شفاف را تشکیل می دهند.

گلابی و به، هم بصورت کنسانتره شفاف و همچنین کدر مورد فرآیند قرار می گیرند.

شستشو:

به منظور جدا کردن خاک، شن، گرد و غبار، برگ، آشغال و غیره که توسط میوه حمل می گردند

و نیز به منظور دور نمودن بقایای حشره کش های موجود بر روی میوه ها انجام می گیرد.

علاوه بر این، با انجام این عمل بار میکروبی میوه ها نیز تا حد معینی کاهش می یابد.

جداسازی :

میوه هایی که در تولید آب میوه مورد استفاده قرار می گیرند باید قابل خوردن باشند.

از سوی دیگر، ترکیب میوه ها با توجه به درجه رسیدگی آنها، متفاوت بوده که روی ویژگیهای آب میوه مانند رنگ و طعم تاثیر می گذارد.

بدین جهت، جداکردن میوه های پوسیده،

له شده و غیره از ماده خام عملی است که باید قبل از همه فرآیندهای دیگر انجام پذیرد.

4- دم گیری :

دستگاه دم گیری آلبالو، از تعداد زیادی غلطک کائوچوئی که در جهت مخالف هم حرکت نموده و فاصله آنها قابل تنظیم می باشد، تشکیل شده است.

سیستمی که غلطک ها بوجود می آورند شیب دار بوده و هنگام حرکت میوه ها در قسمت رویه غلطک ها دم آنها در میان غلطک ها گیر کرده و جدا می گردد.

گرم کردن مش :

به محض متلاشی شدن بافت، قهوه ای شدن رنگ میوه شروع می گردد.

ترکیباتی که به عنوان سوبسترا، در واکنش شرکت می کنند اکثرا دارای بافت ارتو- دی ئیدروکسی فنولیک می باشند.

یکی از روش های اساسی جلوگیری از این تغییرات نامطلوب، غیر فعال کردن حرارتی آنزیم ها می باشد.

به طور متداول برای این منظور از مبدل های حرارتی لوله ای دو جداره استفاده می گردد.

در این سیستم برای گرم کردن آب میوه از بخار و برای سرد کردن تا دمای 50 درجه سانتیگراد

با هدف فرمانتاسیون ( آنزیم زنی) از آب سرد استفاده می شود.

در مورد سیب، گلابی و غیره عموما عمل گرم کردن مش انجام نمی گیرد.

فرمانتاسیون مش :

فرمانتاسیون مش در حقیقت عمل آنزیم زنی می باشد.

بدین منظور، آنزیم های مورد استفاده علاوه بر فعالیت پکتولیتیک، دارای فعالیت سلولوتیک، همی سلولوتیک و پروتولیتیک نیز می باشند.

مقدار بهینه آنزیم مورد نیاز بوسیله ” تست چکاندن ” تعیین می گردد.

پرس کردن :

متداول ترین روش برای استخراج آب میوه از مش، پرس کردن می باشد. دیفیوژن و آبگونه سازی کل روش های دیگری هستند که در این مورد می توان بکار برد.

به منظور استخراج آب میوه از مش، انواع مختلف پرس مورد استفاده قرار می گیرد که بر حسب طرز کارشان به دو گروه مداوم و غیر مداوم تقسیم می گردند.

آروماگیری :

عمل آروماگیری در مورد میوه هایی که می خواهیم آنها را تغلیظ نمائیم بایستی قبل از عمل تغلیظ انجام گیرد این عمل یا قبل از شفاف سازی و یا قبل از عمل تغلیظ انجام می شود. انجام آروماگیری قبل از شفاف سازی به دلیل تهیه آرومای طبیعی تر و بیشتر، مطلوبتر می باشد. این عمل در سیستمی به نام ” آروماگیر ” انجام می گیرد که از بخش های اواپراتور، تجزیه جزء به جزء و سرد کن تشکیل شده است . از 150- 250 لیتر آب میوه کنسانتره به منظور تهیه آب میوه حدود 1 لیتر (0.4-0.6 %) کنسانتره آروما بدست می آید. این آروما در موقع رقیق کردن کنسانتره به منظور تهیه آب میوه مجددا به آن اضافه می گردد.

شفاف سازی :

دمای اب میوه خروجی از آروماگیر 90-92 درجه سانتیگراد است که توسط مبدل حرارتی به 45-47 درجه سانتیگراد رسیده و به تانک های شفاف سازی منتقل می شود. ابتدا، به روش آنزیمی، پکتین و در صورت وجود نشاسته تحزیه می شود. سپس با افزودن مواد کمکی در همان دما و یا در دمای 20-25 درجه سانتیگراد فلوکاسیون ( لخته) ایجاد می گردد. برای جدا کردن لخته آب میوه مدتی در داخل تانک نگهداری می شود تا لخته رسوب نماید و یا با اجرای عمل فلوتاسیون ( شناورسازی)، از آب میوه جدا می گردد.

فیلتراسیون :

بعد از جدا کردن رسوب، عمل صاف کردن انجام می گیرد. برای صاف کردن آب میوه از صافی های صفحه ای و یا پوششی استفاده می شود. در سال های اخیر، اجرای فیلتراسیون خلاء نیز رایج شده است.

کنسانتره کردن ( تغلیظ کردن ) :

روش تغلیظ به شرح زیر وجود دارد :

1- تغلیظ به روش حرارتی

2- تغلیظ کردن به روش انجماد

 تغلیظ کردن به روش اسمز معکوس

متداولترین این ها، تبخیر و یا به عبارت دیگر تغلیظ حرارتی می باشد.

آب سیب هنگامی که حاوی 11% ماده خشک باشد در دمای مابین -5 الی -8 درجه سانتیگراد منجمد می گردد،

81.5% آب آن به صورت کریستال یخ جدا گردیده و مقدار ماده خشک تقریبا به 40% می رسد.

با وجود اینکه در این روش میزان انرژی مورد نیاز برای انجماد هر واحد آب ( 80 کیلوکالری برای منجمد کردن یک کیلوگرم آب) نسبت به روش حرارتی کمتر می باشد ( تقریبا 30% اواپراتور سه مرحله ای )، ولی به دلیل گران بودن فرم انرژی و نیز بالا بودن هزینه تاسیسات، این سیستم در مقایسه با سیستم حرارتی

بسته به ظرفیت 2-7 برابر گرانتر می باشد. بدین جهت تغلیظ به روش انجماد فقط در مورد آب پرتقال که در مقابل حرارت حساس می باشد

انبار کردن :

درجه حرارت کنسانتره هنگام خروج از اواپراتور ( بسته ب شرایط تبخیر) متغیر بوده و عموما بین 40-60 درجه سانتیگراد می باشد که باید خنک گردد. اگر مقدار ماده خشک محلول ( بریکس) بین 68-72 % باشد، در تانک های استیل ضد زنگ و یا در بشکه های مناسب در 4 درجه سانتیگراد انبار می گردد. اگر ماده خشک کمتر باشد، باید از روش های مناسبی مانند منجمد کردن، پرکنی داغ، پرکنی استریل استفاده کرد

فرآیند تهیه آب میوه از کنسانتره

مخلوط کردن :

با توجه به نوع نوشابه ( آب میوه، نکتارمیوه، شربت ممیوه) مورد تهیه، کنسانتره باید با مقداری آب، آروما، شکر و اسید مخلوط گردد.

برای آماده سازی آب میوه، کنسانتره یا بریکس اولیه آن را با آب عاری از مواد معدنی و با آب قابل شرب رقیق می کنند. به آب آلبالو که دارای اسیدیته بالاتری است، مقداری شکر نیز اضافه می گردد. بدین منظور بهتر است از آب عاری از مواد معدنی استفاده شود. ولی آبی که ترکیب طبیعی آب میوه را تغییر ندهد نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد. برا ی جلوگیری از تشکیل رسوب و تغییرات نامطلوب، آب باید دارای ویژگیهای مخصوصی باشد.

در هنگام تهیه آب میوه از کنسانتره، باید آروما به نسبتی که هنگام تغلیظ کردن آب میوه گرفته می شود ( 1:250 و 1:150 ) مخلوط گردد.

در تهیه نکتار میوه، نسبت آب میوه در سیب و انگور حداقل 50 %، در گلابی و به 35 %، در آلبالو و انار 30 % می باشد.

اگر اسیدیته کنسانتره از حد لازم کمتر باشد، باید مقداری اسید( سیتریک، مالیک و با تارتاریک) به مخلوط اضافه گردد.

بعلاوه، آروما باید با در نظر گرفتن مقدار آب میوه طبیعی اضافه شود.

شکر بصورت مستقیم و یا محلول با غلظت 65% اضافه می گردد. شربت با آب گرم یا سرد تهیه می شود.

شکر مورد استفاده باید دارای ویژگیهای خاصی باشد. بویژه ساپونین به دلیل ایجاد کدورت ثانویه اهمیت زیادی دارد.

در نوشابه های از نوع شربت، نسبت میوه طبیعی در سیب و انگور اکثرا حداقل 30%، در مرکبات 6 % و در مورد میوه های دیگر 10% است.

پرکنی :

اگر عمل پاستوریزاسیون بعد از عمل پرکنی انجام گیرد، آب میوه باید به صورت ولرم ( تقریبا 60درجه سانتیگراد) پر شود.

ولی اگر بعد از پرکنی عمل پاستوریزاسیون انجام نگیرد،

آب میوه در مبدل حرارت صفحه ای در دمای 90-92 درجه سانتیگراد به مدت 1 دقیقه پاستوریزه گردیده

و سپس با دمای حداقل 85 درجه سانتیگراد داخل بسته بندی مربوطه پر می گردد.

برای پرکنی اکثرا از پاکت های دویپک استفاده می شود و از سیستم ای خلاء که بر اساس تعادل فشار به صورت اتوماتیک عمل می کنند استفاده می شود.

5- سرد کردن :

بعد از پرکنی داغ و یا عمل پاستوریزاسیون،

دمای آب میوه سریعا تا 30-35 درجه سانتیگراد کاهش داده می شود. این امر، هم از نظر پایداری میکروبیولوژیکی و هم از نظر حفظ کیفیت چشایی حائز اهمیت می باشد. اگر به منظور سرد کردن، بطری ها به حال خود رها گردند، مدت مدیدی طول خواهد کشید که این امر سبب تغییرات نامطولب در طعم و رنگ آبمیوه خواهد شد. همینطور مقدار هیدروکسی متیل فورفورال تولیدی در روش سرد کردن سریع نسبت به سرد کردن کند، کمتر می بتشد.